تا ئەو کاتە بە ئەفسانەیەک لە مێژووی کۆنی ئێراندا دەمانزانی. لەگەڵ هاتنی ئینتەرنێت و کرانەوەی جیهانی مەجازی گەورە، ڕاستییە ئازاربەخشەکانی کوشتن و کردەوە نامرۆڤانە لە وڵاتانی چین و کۆریای باکوور و یەکێتی سۆڤیەتی پێشوو و وڵاتانی حوکمڕانی ڕژێمە خۆسەپێن و دیکتاتۆرییەکان ئاشکرا بوو بۆ جيهان.

بەپێی ڕاپۆرتە  بەڵگەی ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ، چین و کۆریای باکوور ڕۆڵێکی ڕەنگاوڕەنگ لە بازرگانیکردن بە ئەندامەکانی مرۆڤ لە سەرانسەری جیهاندا دەگێڕن.

زۆربەی ئەم ئەندامانە بۆ ئەو کڕیارانە دابین دەکرێن کە لە تەرمی ئەو کەسانە داوای دەکەن کە سزای لەسێدارەدانیان بەسەردا سەپێنراوە. بەپێی چیرۆکێکی دیکە، ئەو زیندانیانەی کە سزای لەسێدارەدانیان بەسەردا سەپێنراوە، چاوەڕێی کڕیارانی ئەندامەکانیان دەکەن بۆ ساتەوەختی لەسێدارەدان.

هەرچەندە حکومەتەکانی چین و کۆریا ئەم بابەتەیان ڕەتکردەوە، بەڵام ئەوەی وترا و بیستراوە بەڵگەی ڕاستییە بۆ هەموو لایەک.

لە سەرەتای شۆڕشی ۵۷ی ئێران و شەپۆلی گرتن و لەسێدارەدانی نەیاران لە لایەن هێزەکانی کۆماری ئیسلامییەوە، ناشتنی تەرمی قوربانیان بە نهێنی یان سووتاندنی تەرمی ئێعدامەکان بە ئەسید و ئاهەک لە گۆڕەکانیاندا لە بیروڕای گشتیدا ئەو بیرکردنەوەیەی دروستکرد کە بۆچی تەرمی لەسێدارەدراوەکان لە ناوکەوە تا دڵ کراوە بووە، درووێنراوە. بەپێی ئەو ڕاپۆرتانەی لە کەسوکاری ئەو قوربانیانە دەستکەوتوون کە توانیویانە تەرمەکە ببینن، ئەمە سەلمێنراوە.

دوابەدوای بنەماڵەی قوربانییەکە لە دامودەزگاکانی دادوەرییەوە سەبارەت بەو درزانەی لەسەر تەرمی قوربانییەکە دروستکراون، دەسەڵاتی دادوەری پێشنیاری پشکنینی جەستە و پشتڕاستکردنەوەی کاتی مردنی وەک هۆکاری کردنەوەی سنگ و سکی قوربانییەکان کرد.

لە نێوان ساڵانی ١٣٨٠ بۆ ١٣٨٥، کوڕێکی گەنج بە ناوی شوانە دەستگیرکرا و دوای چەند ڕۆژێک، تەرمە ئەشکەنجەدراو و بێ گیانەکەی ڕادەستی بنەماڵەکەی کرایەوە، بەپێی وێنەکان و لێدوانی شایەتحاڵەکان، سەر و کەللەسەری ئاماژەپێکراو ئاوساوە، چاوەکانی بەتاڵ بوون، پارچە پارچە بوون لە کۆمدا، شوشە دەرهێنرا و گەدەی لە ناوکەوە تا ملی درووێنرا. لەو کاتەدا بەهۆی نەبوونی زانیاری و فشاری دامودەزگا ئەمنییەکان، بابەتەکە بەدواداچوونی بۆ نەکرا، دوای چەند ساڵێک، دەبینین زۆربەی ئەو کەسانەی لە سێدارە دراون بە نهێنی دوای لەسێدارەدان دەنێژرێن، یان بە کفن کراوی دەدرێنە دەست بنەماڵەکانیان و ئەسپەردە دەکرێن. لەم ساڵانەی دوایی دا ، ئەو کەسانەی کە لە سێدارە دراون، هیچ شوێنەواری پەت لەسەر ملیان نەدۆزراوەتەوە و سنگی هەموویان جێگەی دوراندنەوەی چەند ڕۆژەیان پێوەیە ، واتە لابردنی ئەندامە گرنگەکانی تۆمەتبار ڕەنگە هیچ بەڵگەیەک نەبێت کە ئەمە ئیدیعا نییە، بەڵام ئەگەر هەڵمەتێکی جیهانی هەبێت بۆ هەڵکەندنی گۆڕی قوربانییەکان، ڕەنگە تاوانی دژی مرۆڤایەتی لەکۆماری ئیسلامی ئێران بۆ هەموو لایەک زیاتر ئاشکرا دەبێت، لەم حاڵەتانەدا ناکرێ دادپەروەری بۆ ئایندە جێ بهێڵدرێت، بەڵام دەبێت قووڵایی کارەساتەکە بە هاوکاری هەموو ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان ئاشکرا بکرێت.