لەگەڵ کۆچی دوایی مەهسا ئەمینی، "کوشتن" سەرکوتکردنی ئامانجی سەرەکی کۆماری ئیسلامی بوو بۆ ئەوەی ئەو شتە بخەوێنێت کە پێی دەڵێن "ئاژاوە"، بەڵام بە گوتەی ڕوحوڵڵا زەم ئەمە تەنیا "ناڕەزایەتییە".  بە پێی سەرچاوەکان، لە ٢٦ی خەرمانانەوە کە یەکەمین ناڕەزایەتی لە شاری سەققز دەستی پێکرد تا ٢٠ی بەفرانباری ١٤٠١، نزیکەی ٥٢٠ کەس لەو ناڕەزایەتیانەدا بە دەستی هێزە سەرکوتگەرەکانی کۆماری ئیسلامی کوژران.  بێگومان ئامارە وردەکان زۆر زیاترن لەم قسانە، بەڵام بەهۆی دەستنەکەوتنی زانیاری و کەسوکاری مردووەکە، ئەم بابەتە بۆ ئێستا لێرە کۆتایی هاتووە.  "منداڵان" و "هەرزەکاران" ڕۆڵێکی بەرچاویان لەم ناڕەزایەتیانەدا هەبوو.  بەگوێرەی زانیارییەکان زیاتر لە 70 کەس لەو کوژراوانە منداڵ و هەرزەکارن کە تەمەنیان لە خوار 18 ساڵەوەیە.
زۆربەی کوژراوەکان لە پارێزگاکانی کوردستان، گیلان، سیستان و بەلوچستان، ئازەربایجانی غەربب و مازەندەران بوون.  لە ٧ی سەرماوەزی ساڵی ١٤٠١، حاجی زادە، فەرماندەی هێزی ئاسمانی سوپای پاسداران لە زانکۆی شەهید ڕەجایی، لە کاتی بەکارهێنانی وشەی "فریودراو" بە خۆپیشاندەرانی ڕاگەیاند، "لەم دوو مانگەدا زیاتر لە ٣٠٠ کەس کوژراون و شەهید بوون، چونکە ئێمە دوژمنمان لە خۆمان نەزانی ."  به ڵام به پێی مێژووی ئه و ئامارانه ی له لایه ن ده سه ڵاتدارانی کۆماری ئیسلامی داوه ، ئەم ئاماره زۆر لەو قسانه زیاتره .  هەر لەو چاوپێکەوتنەدا سەبارەت بە مردووەکان وتی کە "دوژمنمان لە دەرەوە جیا نەکردەوە!"  بێگومان هێزەکانی کۆماری ئیسلامی هەرگیز بە ئاشکرا باسی کوشتنی ناڕازییان نەکردووە؛  بەڵکو هۆکارەکانی وەک خۆکوشتن، کەوتنە خوارەوە لە بەرزایی (نیکا شاکەرەمی) و هتد ڕادەگەیەنن.  ئایلار هەققی، خوێندکاری قۆناغی چوارەمی پزیشکی لە زانکۆی ئازادی تەورێز یەکێک بوو لە خۆپیشاندەرانی تەورێز، کە لەلایەن بەرپرسانی حکومەتەوە مردنەکەی بە "کەوتن لە شوێنی هەڵکەندنەکە" ناسێندرا، بەڵام یەکێک لە کەسە نزیکەکانی ئایلار بە ڕادیۆ فەردای ڕاگەیاند کە ئەو کەسە لە کاتی خۆپیشاندانەکاندا بە تەقەی ڕاستەوخۆ لە پشتەوە کوژراوە .
لە لایەکی دیکەوە بە پێی ئاماری ڕێکخراوی مافی مرۆڤی ئێران لە نۆروێژ ژمارەی کوژراوان ٤٨٨ کەسە و ١٠٧ کەسیش لە ژێر چەقۆی ئێعدامدان.  بێگومان تەنیا چەند ڕۆژێک لەمەوبەر بوو کە شایەتحاڵی لەسێدارەدانی سێ خۆپیشاندەری ڕاپەڕینی ساڵی ١٤٠١ بووین بە ناوەکانی سەعید یەعقووبی و ساڵح میرهاشمی و مەجید کازمی.  ئەو ئێعدامانەی پێش و دوای ئەوە لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان دەنگەدەنگێکی زۆریان لێکەوتەوە، بەڵام دیسانەوە وڵامی کۆماری ئیسلامی بە ڕای گشتی بە پشتڕاستکردنەوەی حوکمی "محەمەد قوبادلوو" کەڵکەڵەیی و سەرسەختی بوو.  مەحموود ئەمیری-موغەدەم، بەڕێوەبەری ڕێکخراوی مافی مرۆڤی ئێران لەم پێوەندییەدا وتی: ئەگەر کاردانەوەی میدیا و خەڵک و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی سەبارەت بە لەسێدارەدانی ڕۆژانەی زیندانیانی غەیرە سیاسی نەبێت، ئەوا ئەم سزایە نامرۆڤانەیە بێهەستی پێدەکرێت و تێچووی سیاسی لەسێدارەدانی خۆپیشاندەران بۆ حکوومەت کەم دەکرێتەوە”.  بۆ ئەوەی ئامێری لەسێدارەدانی حکومەت بوەستێنرێت، هەر ئیعدامێک، جا سیاسی بێت یان ناسیاسی، دەبێت بۆ خەڵک و کۆمەڵگەی جیهانی بەرگە نەگیراو بێت”.
بەڵام ئەمجارە شێوازەکانی کوشتنی خۆپیشاندەران جیاواز بوو لە پێشوو؛  کوشتن بە چەندین لێدان بە چەقۆ و بەکارهێنانی قەناس بەدەست و تەقەکردن بە فیشەک لە مەودای نزیکەوە.  لە ٢٥ی ڕەشەممەی ساڵی ١٤٠١، ڕێکخراوی مافی مرۆڤی ئێران لە نۆروێژ بۆ جاری بێشومار ژمارەی کوژراوانی نوێکردەوە.  ناو و وردەکاری ٣٠ کەسی دیکە لە لایەن ناوەندی مافی مرۆڤی ئێرانەوە کۆکراونەتەوە و بەم شێوەیەش ژمارەی ئەو کەسانەی تا ئەو ساتەوەختە ناسنامەکانیان پشتڕاست کراوەتەوە لانیکەم گەیشتووەتە ٦٣٣ کەس.  لە نێو ئەو ناوانەدا ١٢٩ ناو پەیوەندییان بە بەهاستان و سیستان و بەلوچستانەوە هەیە کە لە دوو ڕۆژی هەینی خوێناوی واتە ٨ و ١٣ی ڕەزبەردا لە زاهیدان و شارەکانی دیکەی بەلووچستان کوژراون.

لە نێو کوژراوەکاندا ناوی ٨٠ ژن هەیە کە لە پێناو ئازادی و دیارترین مافی هاووڵاتیان گیانیان لەدەستداوە.  بەشێک لەو ژنانە دایکن و هەندێکیشیان تەمەنیان لە خوار ١٨ ساڵەوەیە، وەک مردنی دڵتەزێنی نیکا شاکەرەمی، سارینا ئیسماعیل زادە و حەدیس نەجەفی.
مینوو مەجیدی، غەزاڵە چەڵاوی، حەنانە کیا، حەدیدە نەعیمانی، مەهسا مووگوویی، نگین ساڵحی، نگین عەبدولمەلەکی، مائیدە جەوانفەر، کوبرا شەیخ سەقە لە گوندی دی مەلای مەهاباد، فریشتە ئەحمەدی، پەریسا بەهمەنی، نەسیم سدیقی، ناهید مستەفاپوور، ئیلاهە سەیدی، پەریسا عەسگەری ، شیرین عەلیزادە، دونیا فەرهادی و چەندین ژن و پیاوی تر کە لە ڕێگای ئارەزووە سەرەتاییەکانیاندا کوژران.  یەکەم کەس کە لە سێدارە درا "موحسین شێخاری" بوو بە تۆمەتی موحاربە لەگەڵ ئیدیعای داواکاری گشتی داخستنی شەقامی سەتارخان.

 مەجیدرەزا ڕەهنەوەرد، محەمەد مەهدی کەرەمی، سەید محەمەد حوسێنی، ساڵح میرهاشمی، سەعید یەعقووبی، فەرزاد تاهازادە، ماهان سدارەت مانی، فەرەیدوون مەحموودی، موحسن محەممەدی، ڕەزا لوتفی، زەکەریا خەیال فوئاد قەدیمی، سەدرەدین لیتانی، ئەمین مەعرەفەت، میلان هەققی، فەرەیدوون بەختیاری و ... لەسێدارەدانەکانی ئەم دواییەی کۆماری ئیسلامیە . کۆماری ئیسلامی نەک هەر پاشەکشەی لە هەڵوێستی خۆی نەکردووە، بەڵکو تا دێت پرۆسەی سەرکوتکردنی هەر دژایەتییەک دەگرێتە ئەستۆ؛  ئەمەش لە دەستبەسەرکردنی چالاکانی مەدەنی و کرێکاری و پەسەندکردنی حوکمی محەممەد قوبادلوو دەردەکەوێ.  ڕێکخراوی مافی مرۆڤی نۆروێژی ئێران و ڕێکخراوی فەڕەنسی "بەیەکەوە لە دژی سزای لەسێدارەدان" ECPM لە ڕاپۆرتێکی هاوبەشدا ڕایانگەیاند کە ئێعدامەکانی ساڵی ڕابردوو لە ئێران بە بەراورد بە ساڵی ڕابردوو بە ڕێژەی ٧٥% زیادی کردووە.  بە پشت بەستن بەم ڕاپۆرتە کە ڕۆژی پێنجشەممە ٢٤ی خاکەلێوە ١٤٠١ بڵاو کراوەتەوە، لانیکەم ٥٨٢ کەس لە ئێران لە ساڵی ٢٠٢٢ لە سێدارە دراون و دامودەزگا و دەسەڵاتدارانی کۆماری ئیسلامی بە فەرمی ٨٨٪ی ئەو ئێعدامانەیان ڕانەگەیاندووە.  ئەوەی ڕوونە ئەوەیە کە دەسەڵاتدارانی کۆمار هەوڵی ئەوە دەدەن کە ترس لە کۆمەڵگادا زیاتر بکەن و سەرەتای خولێکی نوێی ڕاپەڕین بە ئێعدامێکی زۆرەوە ڕابگرن، کە بێگومان بە لەبەرچاوگرتنی تووڕەیی بنەماڵەکان و بیروڕای گشتی، ئەم شێوازە وانییە وەڵامی دۆخی خراپی ئابووری و سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئەمنی نیە.

ئامادەکاری و ڕێکخستن؛  سارا ڕەحیمی/سەقز